Aspergillus is een geslacht dat bestaat uit ongeveer 200 schimmelsoorten, die over de hele wereld voorkomen. Het is een draadvormige schimmel. De schimmel komt van nature voor in hooi en compost.
Aspergillus-soorten zijn sterk aeroob en worden in bijna alle zuurstofrijke milieus gevonden, waar ze gewoonlijk groeien op het oppervlak van het substraat. Aspergillus-soorten kunnen polysachariden als koolstofbron gebruiken, doordat het beschikt over amylase-enzymen. Hierdoor komen ze vaak voor als verontreiniging op zetmeelrijk voedsel, zoals brood en aardappels. Ook komen ze hierdoor voor op vele kruidachtige planten- en boomsoorten.
Bij gezonde honden komt Aspergillus fumigatus voor in de neus, keel en pharynx.
Blootstelling aan Aspergillus fumigatus bij dieren met een verminderd immuunsysteem kan aspergillose veroorzaken, een infectie van de longen, neus en keel. Ziekteverschijnselen zijn koorts, zwakheid, pijn in de borst, onverklaarbaar gewichtsverlies, hoofdpijn, hartruis, bloed in de urine of afwijkende urinekleur.
Aspergillus fumigatus is ook de veroorzaker van de ziekte bij broed van de honingbij, waarbij het broed gemummificeerd wordt.
Klinisch belang bij honden
Chronische neusvloei is een veel voorkomend klinische teken van Aspergillose bij honden. De infectie komt meest voor bij honden die 3 jaar of ouder zijn. De honden met Aspergillose hebben veel neusvloei, die niet stinkt en reageren niet op de gewone behandelingen met antibiotica en ontstekingsremmers. Een typisch kenmerk is ook dat dieren met Aspergillose een soort witte lijn vertonen aan de neus door de chronische irritatie en uitvloei. Deze kan zo erg zijn dat er zelfs zweren aan de neusingang voorkomen.
Er is ook een meer zeldzame, verspreide vorm van aspergillose waarbij vooral het skelet en het cardiopulmonaire systeem aangetast wordt.
DIAGNOSE
De diagnose is moeilijk te maken.
- Op radiografie van de neus zien we soms botafbraak en soms niet. Botafbraak kan ook te maken hebben met tumoren in de neus.
- Bij rhinoscopy (visueel onderzoek van het binnenste neus)zien we soms een erge rhinitis met wit beleg.
- Serologie (opsporing van anti-lichamen in het serum tegen de schimmel) is niet altijd even betrouwbaar.
- Laboratorium cultuur van nasale swabs kunnen groei van Aspergillose aantonen.
- Diagnostische CT-scan van de neus is een belangrijk onderdeel van de evaluatie van honden met nasale symptomen van de ziekte.
BEHANDELING
Effectieve behandeling van aspergillose bij honden blijkt een moeilijke behandeling te zijn.
Er zijn verschillende types behandeling, gaande van gewoon medicamenteuze therapie, locale behandeling van de neus met een spoeling onder druk tot chirurgisch verwijderen van de aangetaste gedeelte en locaal spoelen van de neus.
De locale behandeling van aspergillose heeft in de loop van de jaren verschillende protocols met zich meegebracht. De ene methode invasiever dan de andere. De vroegere methode bestond erin 2 tuben in de frontale sinussen in te planten en langs deze weg de neus gedurende 7 dagen te spoelen. Nu gaan we zonder enige vorm van chirurgie de tuben plaatsen en de neus gedurende 1 uur spoelen onder druk.
- Medicamenteuze therapie
Systemische behandeling van aspergillose
Dit is de minst invasieve maar ook de minst effectieve behandeling. De medicijnen zijn duur en hebben toch een zekere graad van levertoxiciteit.
Wij gebruiken twee verschillende soorten afhankelijk van het bloedonderzoek van de hond :
- Itraconazole aan 5 mg/kg 2*/dag gedurende 10 weken (sporanox van Janssens)
- fluconazole 2.5 mg/kg 2*/dag gedurende 10 weken (diflucan van Pfizer)
Met deze medicatie is er een 60 – 70% succes
Locale behandeling van de aspergillose
Hier zijn er ook verschillende soorten medicatie voor te gebruiken. We hebben de mogelijkheid voor enilconazole (imaverol van Janssens) of clotrimazole kunnen gebruikt worden.
Wij verkiezen een infuus met 2% oplossing van enilconazole.
Deze oplossing wordt gedurende 1 uur onder een bepaalde druk in de neusholte gebracht. Om het kwartier wordt de vloeistof afgelaten en vervangen door nieuwe oplossing. Deze ingreep is een “non-invasieve” ingreep, dwz, er wordt niet gesneden of werkelijk geopereerd. Via een endoscoop brengen we een catheter in de orofarynx (keelholte), over het zachtgehemelte. Deze catheter heeft een ballon aan de voorzijde zodat deze de orofarynx afsluit als we die opblazen. Nu kan er geen oplossing van de neus meer naar de keel lopen tijdens het spoelen. In beide neusgaten worden er een infuuscatheter en een opblaascatheter gestoken. De oplossing gaat via de afsluitcatheter in de neus lopen en gaat zo het slijmvlies van de neusholte als het ware onder druk voorzien van de enilconazole.
Na het spoelen wordt de neus nog nagespoeld met fysiologische oplossing zodat er geen gevaar meer is voor aspiratie van de oplossing naar de longen.
Met deze methode kunnen 7 à 8 honden op de 10 genezen worden met een eerste spoeling.
Nabehandelen met itraconazoel wordt bij ons wel gedaan.
- Chirurgische behandeling
Via een rhinotomie (ventraal = langs de mond zijde of dorsaal = langs de neus zijde) wordt de neusholte volledig uitgecurreteerd en gespoeld. Het “deksel” die uit de neus is gezaagd wordt terug geplaatst en vastgemaakt met cerclagedraad.
De neusholte wordt opgestopt met verbandgaas zodat er de eerste dagen na de operatie geen bloedingen kunnen optreden. Op dag drie na de operatie wordt het verbandgaas verwijderd en kan de hond naar huis gaan.
Er is weinig nazorg aan dit soort ingrepen.
Op de linker foto zie je de witte massa in de neusholte, dat is de Aspergillose. Op de rechter foto zie je het resultaat na het wegruimen van de neusschelpen.
En dit is Max na de operatie, geen neusvloei meer en content dat hij geen hoofdpijn meer heeft.
Als de Aspergillose niet behandeld wordt dan kan de infectie naar de hersenen gaan met de dood tot gevolg.
Er is momenteel geen vaccin beschikbaar is om Aspergillose te voorkomen.