Hartwormen zijn de meest levensbedreigende hondenwormen, omdat ze zich in het hart en de longslagaderen van de hond vestigen waar zij een tekortschieten van de hartfunctie en uiteindelijk de dood veroorzaken.
Volwassen wormen zijn 10 tot 30 cm lang en hebben een diameter van ongeveer 1 mm.
Overdracht en levenscyclus
Hartwormen worden overgedragen door muskieten. Wanneer een besmette muskiet een hond bijt, geeft hij de larven van de worm door die vervolgens door het lichaam migreren totdat ze in circa 3-4 maanden tijd hun uiteindelijke bestemming hebben bereikt (hart en longslagaderen).
Daar groeien ze binnen nog eens 3 maanden uit tot volwassen wormen (macrofilariae) en beginnen larven te produceren (microfilariae) die ongeveer 2 jaar kunnen overleven in de bloedsomloop.
Wanneer een muskiet een besmette hond bijt, pikt hij deze larven op en kan de besmetting zo doorgeven aan andere honden.
Ziekte en de verschillende soorten
Na verloop van tijd veroorzaakt de aanwezigheid van volwassen wormen in het hart en de longslagaderen een ontsteking en een verdikking van de wand van de aderen die leidt tot een verhoging van de bloeddruk en een grotere inspanning van het hart om het bloed door deze aderen te pompen.
Als gevolg kan de hartfunctie van de hond tekort gaan schieten, wat uiteindelijk tot de dood kan leiden. De hond vertoont doorgaans pas klinische symptomen wanneer de ziekte in een zeer ernstig stadium is gekomen (meestal 3 tot 5 jaar na besmetting).
De eerste tekenen bestaan uit af en toe hoesten en vermoeidheid later wordt de hoest chronisch en gaat gepaard met een moeizame ademhaling – vooral tijdens en na lichaamsbeweging, een lichte bloedarmoede en lusteloosheid. In vergevorderde gevallen kan de hond zelfs al na een lichte lichamelijke inspanning instorten. De meeste honden ontwikkelen uiteindelijk een congestief tekortschieten van de hartfunctie.
Hartworminfecties (Dirofilaria immitis) en subcutane dirofilariose (D. repens) zijn voortdurend aanwezig in Zuid- en Oost-Europa. Hartworm wordt overgebracht door muggen. Er worden preventieve middelen gebruikt die de larven van de hartworm al doden voor ze naar het hart gaan. Op die manier wordt de ontwikkeling van volwassen hartwormen voorkomen. In de meeste delen van Europa gebeurt de overdracht van de hartworminfectie van april tot oktober. Op de Canarische eilanden kan de infectie het hele jaar door worden overgebracht.
1. Dirofilaria immitis - bij de hond
In tegenstelling tot de behandeling is de preventie van hartworm veilig, gemakkelijk en doeltreffend. Pups en kittens die leven in risicogebieden voor hartworminfectie moeten zo snel mogelijk na de geboorte behandeld worden opgenomen. Volwassen honden moeten eerst getest worden of ze reeds besmet zijn vooraleer er gestart wordt met een preventieve behandeling. Besmette honden moeten worden behandeld tegen volwassen wormen en microfilariae, voordat er wordt begonnen met een preventieprogramma.
Jaarlijks opnieuw testen geeft zekerheid over het effect van de preventieve behandeling en de therapietrouw van de eigenaar.In de USA is een injectiepreparaat beschikbaar dat honden tot een jaar na een injectie beschermt. Preventieve middelen worden doorgaans maandelijks toegediend, te beginnen binnen één maand na aanvang van het muskietenseizoen (of de blootstelling aan een mogelijke besmetting, bijvoorbeeld wanneer je naar landen met hartworm reist) tot één maand na het eind van de blootstelling.
2. Dirofilaria immitis - bij de kat
De kat is minder gevoelig voor een infectie dan de hond en een hartworminfectie bij de kat is veel lastiger aan te tonen dan bij de hond. Katten, die leven in een gebied waar de hartworm van de hond vaak voorkomt is, raken vaak geïnfecteerd, maar de parasieten ontwikkelen zich vaak niet tot het volwassen stadium. Als dit toch gebeurd worden er vaak slechts één of twee volwassen wormen van hetzelfde geslacht gevormd die geen larven voortbrengen. Wanneer er wel larven zijn, blijven deze vaak maar enkele maanden aanwezig en de levensduur van de volwassen parasieten is relatief kort.
Behandeling
De kat dient eerst getest te worden voordat een ontwormingsmiddel toegediend wordt en deze test dient regelmatig herhaald te worden tijdens de preventieve behandelingsperiode. Gevoelige dieren die hebben blootgestaan aan larven kunnen positief testen maar dit betekent alleen dat de kat heeft blootgestaan aan een zwaar infectierisico en vraagt om verdere bevestiging. Vooraf testen op hartwormlarven is bij een gezonde kat niet nodig.De aanwezigheid van een hartworminfectie bij een kat kan vaak alleen bewezen worden door een combinatie van bloed- en bloedserumtesten samen met een foto van de borstkas en hartonderzoek.
3. Dirofilaria repens
D. repens kan zowel de kat als de hond infecteren en komt niet voor in het hart maar onder de huid. De worm wordt als larve uit de bloedbaan van een besmette gastheer overgebracht door muggen. Na 180-240 dagen ontstaan koude, pijnlijke en jeukende zwellingen die kunnen leiden tot ontstekingen op de huid van geïnfecteerde dieren. D. repens is in Europa verantwoordelijk voor de meeste gevallen van infecties met Dirofilaria bij de mens. Door het onderzoeken van de larven in het bloed kan men vaststellen om welke microfilaria het gaat, de larven van D. immitis of D. repens.
Behandeling
De enige behandeling bestaat uit het operatief verwijderen van volwassen wormen en het bestrijden van de larven met ontwormingsmiddelen.
Hartwormbesmetting behandelen
De behandeling van een hartwormbesmetting is een lang en riskant proces. Zowel stervende hartwormen als hun larven kunnen leiden tot shock en embolie.
Tijdens de behandeling moeten honden streng gecontroleerd worden op bijwerkingen en moet hun activiteit gedurende een paar weken beperkt worden. Bovendien, in vergevorderde gevallen, herstelt hun gezondheid zich niet, zelfs niet na een doeltreffende behandeling.
Om al deze redenen zal het nu duidelijk zijn waarom preventie zo belangrijk is.
Hartwormpreventie
In tegenstelling tot de behandeling is de preventie van hartworm veilig, gemakkelijk en doeltreffend.
Voordat er met een preventieve behandeling wordt gestart, moeten honden worden getest op een hartwormbesmetting. Besmette honden moeten worden behandeld tegen volwassen wormen en microfilariae, voordat er wordt begonnen met een preventieprogramma.
Preventieve middelen worden doorgaans maandelijks toegediend, te beginnen binnen één maand na aanvang van het muskietenseizoen (of de blootstelling aan een mogelijke besmetting, bijvoorbeeld wanneer je naar landen met hartworm reist) tot één maand na het eind van de blootstelling.
Sommige preventieve middelen werken ook tegen alle andere veel voorkomende hondenwormen en zorgen zo voor een volledige bescherming van je huisdier.