Baarmoederontsteking of pyometra

inleiding

Een pyometra of baarmoederontsteking is een bacteriële infectie van de baarmoeder.

Een pyometra van 4.2 kg bij een labrador retriever.

Dit komt vooral bij oudere teven en katinnen voor, maar af en toe zien we ook nog tamelijk jonge honden.
Het kan ontstaan na een loopsheid of na de bevalling van een nestje pups, maar bij sommige honden is de loopsheid al meer dan een half jaar niet meer opgemerkt.
Bij katten kan het ook voorkomen bij een afgebroken dracht wanneer de "kattenpil", per ongeluk, verder wordt gegeven nadat de kat gedekt is.

oorzaak

Alle gezonde honden produceren tijdens een bepaalde periode van de cyclus progesteron. Bijvoorbeeld tijdens de dracht, na de loopsheid en bij honden langdurige schijnzwangerschap.
Deze hoge en langdurige progesteron-spiegels ontstaan ook na behandeling met anticonceptiemiddelen (de 'prikpil'). Gedurende de periode dat de progesteron spiegel hoog is in het bloed is een dier veel vatbaarder voor infectie van de baarmoeder.
Door de progesteron verandert namelijk het baarmoederslijmvlies en ontwikkelt zich een zogenaamde CEH (Cysteuze Endometrium Hyperplasie). Dit is al een voorbode van een beginnende baarmoederontsteking.
Als dit veranderde slijmvlies ontstoken raakt, dan ontwikkelt zich hieruit een baarmoederontsteking. De bacteriën die de baarmoeder infecteren zijn afkomstig uit de vagina.

Een "open"pyometra bij een Beagle van 10 maanden oud, de hond werd aangeboden met uitvloei, 41°C koorts en braken.

De kans op een baarmoeder-ontsteking is bij honden veel groter dan bij poezen of andere diersoorten. Dat heeft te maken met het feit dat honden vaker onder hogere concentraties progesteron staan, zoals boven al genoemd.
Toediening van oestrogenen (dat is weer een ander vrouwelijk hormoon) bij ongewenste dekking geven eveneens een verhoogd risico op het ontstaan van een baarmoeder-ontsteking.

Een gesloten baarmoederontsteking bij een siamees na de dekking. De baarmoeder woog 750 gram en de kat zelf 3.270 kg. De eigenaars dachten dat ze drachtig was....

Mede om deze reden wordt dat laatste nauwelijks meer gebruikt na een 'ongewenste dekking', maar zijn er tegenwoordig gelukkig veiliger middelen om de dracht af te breken.

symptomen

Symptomen van een baarmoederontsteking zijn onder andere lusteloosheid, koorts en, doorgaans erg opvallend, veel plassen en veel drinken (polyurie en polydipsie).
Niet alle verschijnselen hoeven aanwezig te zijn. Ook heeft de hond of kat weinig eetlust, braakt af en toe. Het verhaal van de eigenaar is vaak dat de hond of kat al vele weken lusteloos is.

Vaak is een uitvloeiing uit de vulva te zien en dan spreken we van een open pyometra.
Maar gevaarlijker wordt het als de baarmoedermond (cervix) gesloten is waardoor de pus als het ware zit opgesloten, dan spreken we van een gesloten pyometra.

Diagnose

De diagnose kan worden gesteld aan de hand van de symptomen, met behulp van een röntgenfoto of met echografie of door bloedonderzoek.
Meestal zal een combinatie van enkele van deze onderzoeksmethoden tot de uiteindelijke diagnose leiden.

Behandeling

• gewone pyometra

De beste behandeling van een baarmoederontsteking bestaat bijna altijd uit het verwijderen van de baarmoeder en de eierstokken. De meeste dieren herstellen bijzonder snel na deze ingreep.

Foto 1 : de pyometra is zo groot dat we moeite hebben om hem buiten de buik te krijgen
Foto 2 : de baarmoederontsteking was maar op één hoorn
Foto 3 : de baarmoeder had een gewicht van 1.730 kg, de hond woog 5.2 kg......

Bij ons moeten honden met een pyometra standaard 3 dagen aan het infuus blijven op de kliniek om een nierblokkage te voorkomen. Dit is en van de complicaties na een pyometra.
Uiteraard wordt er bloed genomen bij deze honden voor de nierwaarden te bepalen zowel voor als na de operatie om te zien of de hond wel naar huis mag.

• Gesprongen pyometra

Soms hebben we te doen met een gesloten pyometra die springt in de buik. Dit is een levensgevaarlijke situatie en moet als een emergency aanzien worden. Doordat de etter in de buik terecht komt gaan de bacterieën uit de etter snel in de bloedbaan en kan het dier in shock gaan. Die etter moet er zo vlug mogelijk uit en de buik moet dan gespoeld worden. Meestal steken we dan een abdominale drain en spoelen we de buik nog drie dagen na.

Op de linker foto zie je de baarmoeder gesprongen is en de buik wordt leeggezogen.

Als de baarmoeder eruit is kun je de schade aan de darmen en het buikvlies zien. Na de operatie moet de hond nog een vijf dagen aan het infuus.

Voor sommige eigenaars en dan vooral fokkers is het een must dat de baarmoeder blijft zitten. Wij behandelen deze dieren dan met een prostaglandine preparaat waardoor de baarmoeder gaat samentrekken en de etter zo gaat uitdrijven. Dit natuurlijk in combinatie met een antibioticakuur.

Als geen behandeling wordt ingesteld bij een baarmoederontsteking zal het dier uiteindelijk ook overlijden.

Prognose

De prognose is na sterilisatie meestal goed, maar indien het dier te lang met een pyometra rondgelopen heeft, kunnen de nieren onherstelbaar beschadigd zijn door de toxische stoffen die in de bloedstroom terecht gekomen zijn. Deze kunnen andere organen ernstig beschadigen (nieren, lever).
Reageert een baarmoederontsteking wel goed op antibiotica, dan is de vruchtbaarheid daarna vaak verminderd. Een nest zit er dus vrijwel nooit meer in.